YAS MƏRASİMİ

YAS  MƏRASİMİ

Türk oğlunun köksü həmişə sönməz həyat eşqinin odu ilə alışıb yanmışdır. Ən əski çağdan indiyədək ümumtürk folklorunun ən güclü motivi – yaşarılıq, ölümsüzlük, dirilik ideyasından ibarət olmuşdur.

Bütün həyatı boyu ölümə qalib gəlməyə çalışan türk oğlunu ölüm-itim, amansız əcəl sarsıda bilmir, acizləşdirmir. Türkün bu azman yaşamaq ehtirası uzun əsrlər boyu islam əxlaqıyla toqquşsa da indi də sönməmişdir; türk ölümün, əcəlin labüdlüyünü qavramış, lakin bununla barışa bilməmiş, həyatın faniliyinə qarşı qiyam etmişdir.

Bu mənəvi qüvvə türklərin yas və dəfn mərasimində də aşkarlanır. Ən əski çağlardan türklərin yas vaxtı çığırması, ağlaması, üzlərini cırması, saçlarını kəsməsi qədim Çin mənbələrində qeyd olunur (A. İnan. Tarihte ve Bugün Şamanizm. Ankara, 1972, s. 195-197). Mahmud Qaşqarlı Alp-ər Tonqanın yası haqqında yazır ki, hamı qurd kimi ulaşır, yaxasını yırtır, bağırır, ünü çıxınca hayqırır, gözü yumulunca ağlayır (Kaşqarli Mahmud. Divanü Lüğəti't –Türk, trc. Besim Atalay, Ankara, 1985, c. I, s. 189). Şəriət, islam əxlaqı dəfnə başqa cür yanaşır, dözüm, sakitlik tələb edir, çılğın şivəni ilahi qəzaya qarşı etiraz kimi pisləyir.

Axısqa türklərində dəfn mərasimi tamamilə şəriətə uyğun keçirilsə də, bütün türk soylarında olduğu kimi, burada da islamaqədərki əski türk dövrünün izləri xeyli qorunmuşdur.

Əski türk təfəkkürü ilk növbədə şivən adətində qabarıq nəzərə çarpır. Ağıların – deyimlərin məzmunu, söylənmə tərzi, söyləmə zamanı qadınların tükürpədici ritmik hərəkətləri  və deyimləri sözsüz ki, qədim yuğ mərasimindən qalıb.

Yüksək poetiklik və metaforikliklə seçilən deyimlər (ağılar) əslində ölüm-itim yanğısı ilə bərabər, həm də güclü yaşamaq ehtirasını, həyat işığının sönməzliyini, dünyəvi varlığın əbədiliyini təsbit edir. Ölən kəs buna görə ülviləşir, ülviləşmiş ağı qəhrəmanı ilə amansız əcəl, gözəllik və məhəbbətlə nakamlıq arasında kəskin təzad yaradılır. Bu təzad insana psixoloji təsir edir, mübarizləşdirir, dirilik uğrunda çarpışmaya səsləyir. Və ağılar-deyimlər ölümə qarşı etiraza, mənəvi qiya­ma çevrilir. Bu mənəvi intibanın təsiri ilə deyim deyənlər yanğılı, qə­zəb­li ritmik hərəkətlərə başlayır, şivən şiddətlənir, çılğınlaşır…

Axısqa türklərinin ağılarında güclü həyati pafos, əcələ, vaxtsız ölümə, nakam taleyə qarşı azman etiraz var. Türk deyimlərində-ağılarında dünyadan doymayıb gedənlərin nakam taleyi süslənir, kədər və qəzəb əcələ qarşı çevrilir, insanın yaşamaq eşqi tərənnüm olunur. Ölü üstündə oxunan deyimlərdə bu fikir belə bildirilir:

Bir kuş çıxdi dəryadan,

Xəbər aldi dünyadan,

Dedi ölüm varimiş,

Niyə doğdux anadan?!

Dağların qari bənəm,

Gün yoxdur, ərimənəm

Qəbrimi dayaz qazın,

Cayılam, çürümənəm.

Bögün girdim bağa,

Başım dəgdi budağa,

Bən cəhil, yarım cəhil,

Nasıl girim toprağa?

Əzrayıl, azma dedim,

Bacamda gəzmə dedim.

Bən cəhil, yarım cəhil,

Dəftərən yazma dedim.

Ana, bacı, gəlin, övlad tərəfindən söylənən şivən deyimlərində (mani və türkülərdə) ölümə qarşı qəzəb, yanğılı barışmazlıq, hıçqırıqlı hiddət şiddətli məqama yüksəlir.

… Dünyanın ən böyük dərdi olan ana dərdi türk deyimlərində belə açılır:

Bəni dünyaya gətürdün

Hangi murada yetürdün

Arada gendin yütürdün

Bənim anam, bənim anam.

Sənsiz bəni ağladilər

Yarama duz bağladilər

Bəni sənsiz ovutdilər

Bənim anam, bənim anam.

Bəni niyə yetim qoydun,

Tatli candan nə tez toydun?

Gözlərimi yaşli qoydun,

Bənim anam, bənim anam.

Çox sızladım, çox ağladım

Dərdimi gizli saxladım

Yürəgimdə yer saxladım

Bənim anam, bənim anam.

…Oğul, qardaş dərdi də ana-bacı ürəyində əbədi tüğyan edər:

Ağlasa, anam ağlar,

Birisi yalan ağlar,

Sən ağlama, anacıyım,

Səsin yürəgim dağlar.

Bu dərdi qanan ağlar,

Odlara yanan ağlar

Birisinə umud yox,

Bəni öz anam ağlar.

Bu qışlar qış olmadi,

Yürəglər xoş olmadi,

Gözəl Tasin qardaşdan

Ayrılmaq heç olmadi.

Məniyə xoşum gəlür,

Ağlatman, yaşım gəlür,

Çıxem gedem qapiyə

Belke qardaşım gəlür.

...Deyilənə görə, toyu günü Alim adlı bir igid ölür və nakam gəlin yasa çevrilən toy gecəsi bu türküyü qoşub ağlayır:

Gökdə yıldız sayılurmi,

Çıg yumurta soyulurmi,

Alimim ölmüş tuyulurmi,

Oyan, Alim, sabax oldi,

Yandi cigər, kabab oldi.

Gökdə yıldız salxum-saçax,

Yürəgimə vurdun biçax,

Alim ölmiş məgər gerçax,

Oyan, Alim, sabax oldi,

Yandi cigər, kabab oldi.

Əvlərinin ögi fındıx,

Fındıx dalına qondux,

Biz də yani murad aldux,

Oyan, Alim, sabax oldi,

Yandi cigər kabab oldi.

Əvlərinin ögi xurma,

Xurma talıni burma,

Şimdi gəlür davul-zurna,

Oyan, Alim, sabax oldi,

Yandi cigər, kabab oldi.

Əvlərinin ögi yonca

Səvdügimin beli incə

Səvəmədim bən doyunca,

Oyan, Alim, sabax oldi,

Yandi cigər kabab oldi.

Türk oğlunun köksü həmişə sönməz həyat eşqinin odu ilə alışıb yanmışdır. Ən əski çağdan indiyədək ümumtürk folklorunun ən güclü motivi – yaşarılıq, ölümsüzlük, dirilik ideyasından ibarət olmuşdur.

Bütün həyatı boyu ölümə qalib gəlməyə çalışan türk oğlunu ölüm-itim, amansız əcəl sarsıda bilmir, acizləşdirmir. Türkün bu azman yaşamaq ehtirası uzun əsrlər boyu islam əxlaqıyla toqquşsa da indi də sönməmişdir; türk ölümün, əcəlin labüdlüyünü qavramış, lakin bununla barışa bilməmiş, həyatın faniliyinə qarşı qiyam etmişdir.

Bu mənəvi qüvvə türklərin yas və dəfn mərasimində də aşkarlanır. Ən əski çağlardan türklərin yas vaxtı çığırması, ağlaması, üzlərini cırması, saçlarını kəsməsi qədim Çin mənbələrində qeyd olunur (A. İnan. Tarihte ve Bugün Şamanizm. Ankara, 1972, s. 195-197). Mahmud Qaşqarlı Alp-ər Tonqanın yası haqqında yazır ki, hamı qurd kimi ulaşır, yaxasını yırtır, bağırır, ünü çıxınca hayqırır, gözü yumulunca ağlayır (Kaşqarli Mahmud. Divanü Lüğəti't –Türk, trc. Besim Atalay, Ankara, 1985, c. I, s. 189). Şəriət, islam əxlaqı dəfnə başqa cür yanaşır, dözüm, sakitlik tələb edir, çılğın şivəni ilahi qəzaya qarşı etiraz kimi pisləyir.

Axısqa türklərində dəfn mərasimi tamamilə şəriətə uyğun keçirilsə də, bütün türk soylarında olduğu kimi, burada da islamaqədərki əski türk dövrünün izləri xeyli qorunmuşdur.

Əski türk təfəkkürü ilk növbədə şivən adətində qabarıq nəzərə çarpır. Ağıların – deyimlərin məzmunu, söylənmə tərzi, söyləmə zamanı qadınların tükürpədici ritmik hərəkətləri  və deyimləri sözsüz ki, qədim yuğ mərasimindən qalıb.

Yüksək poetiklik və metaforikliklə seçilən deyimlər (ağılar) əslində ölüm-itim yanğısı ilə bərabər, həm də güclü yaşamaq ehtirasını, həyat işığının sönməzliyini, dünyəvi varlığın əbədiliyini təsbit edir. Ölən kəs buna görə ülviləşir, ülviləşmiş ağı qəhrəmanı ilə amansız əcəl, gözəllik və məhəbbətlə nakamlıq arasında kəskin təzad yaradılır. Bu təzad insana psixoloji təsir edir, mübarizləşdirir, dirilik uğrunda çarpışmaya səsləyir. Və ağılar-deyimlər ölümə qarşı etiraza, mənəvi qiya­ma çevrilir. Bu mənəvi intibanın təsiri ilə deyim deyənlər yanğılı, qə­zəb­li ritmik hərəkətlərə başlayır, şivən şiddətlənir, çılğınlaşır…

Axısqa türklərinin ağılarında güclü həyati pafos, əcələ, vaxtsız ölümə, nakam taleyə qarşı azman etiraz var. Türk deyimlərində-ağılarında dünyadan doymayıb gedənlərin nakam taleyi süslənir, kədər və qəzəb əcələ qarşı çevrilir, insanın yaşamaq eşqi tərənnüm olunur. Ölü üstündə oxunan deyimlərdə bu fikir belə bildirilir:

Bir kuş çıxdi dəryadan,

Xəbər aldi dünyadan,

Dedi ölüm varimiş,

Niyə doğdux anadan?!

Dağların qari bənəm,

Gün yoxdur, ərimənəm

Qəbrimi dayaz qazın,

Cayılam, çürümənəm.

Bögün girdim bağa,

Başım dəgdi budağa,

Bən cəhil, yarım cəhil,

Nasıl girim toprağa?

Əzrayıl, azma dedim,

Bacamda gəzmə dedim.

Bən cəhil, yarım cəhil,

Dəftərən yazma dedim.

Ana, bacı, gəlin, övlad tərəfindən söylənən şivən deyimlərində (mani və türkülərdə) ölümə qarşı qəzəb, yanğılı barışmazlıq, hıçqırıqlı hiddət şiddətli məqama yüksəlir.

… Dünyanın ən böyük dərdi olan ana dərdi türk deyimlərində belə açılır:

Bəni dünyaya gətürdün

Hangi murada yetürdün

Arada gendin yütürdün

Bənim anam, bənim anam.

Sənsiz bəni ağladilər

Yarama duz bağladilər

Bəni sənsiz ovutdilər

Bənim anam, bənim anam.

Bəni niyə yetim qoydun,

Tatli candan nə tez toydun?

Gözlərimi yaşli qoydun,

Bənim anam, bənim anam.

Çox sızladım, çox ağladım

Dərdimi gizli saxladım

Yürəgimdə yer saxladım

Bənim anam, bənim anam.

…Oğul, qardaş dərdi də ana-bacı ürəyində əbədi tüğyan edər:

Ağlasa, anam ağlar,

Birisi yalan ağlar,

Sən ağlama, anacıyım,

Səsin yürəgim dağlar.

Bu dərdi qanan ağlar,

Odlara yanan ağlar

Birisinə umud yox,

Bəni öz anam ağlar.

Bu qışlar qış olmadi,

Yürəglər xoş olmadi,

Gözəl Tasin qardaşdan

Ayrılmaq heç olmadi.

Məniyə xoşum gəlür,

Ağlatman, yaşım gəlür,

Çıxem gedem qapiyə

Belke qardaşım gəlür.

...Deyilənə görə, toyu günü Alim adlı bir igid ölür və nakam gəlin yasa çevrilən toy gecəsi bu türküyü qoşub ağlayır:

Gökdə yıldız sayılurmi,

Çıg yumurta soyulurmi,

Alimim ölmüş tuyulurmi,

Oyan, Alim, sabax oldi,

Yandi cigər, kabab oldi.

Gökdə yıldız salxum-saçax,

Yürəgimə vurdun biçax,

Alim ölmiş məgər gerçax,

Oyan, Alim, sabax oldi,

Yandi cigər, kabab oldi.

Əvlərinin ögi fındıx,

Fındıx dalına qondux,

Biz də yani murad aldux,

Oyan, Alim, sabax oldi,

Yandi cigər kabab oldi.

Əvlərinin ögi xurma,

Xurma talıni burma,

Şimdi gəlür davul-zurna,

Oyan, Alim, sabax oldi,

Yandi cigər, kabab oldi.

Əvlərinin ögi yonca

Səvdügimin beli incə

Səvəmədim bən doyunca,

Oyan, Alim, sabax oldi,

Yandi cigər kabab oldi.

Türk oğlunun köksü həmişə sönməz həyat eşqinin odu ilə alışıb yanmışdır. Ən əski çağdan indiyədək ümumtürk folklorunun ən güclü motivi – yaşarılıq, ölümsüzlük, dirilik ideyasından ibarət olmuşdur.

Bütün həyatı boyu ölümə qalib gəlməyə çalışan türk oğlunu ölüm-itim, amansız əcəl sarsıda bilmir, acizləşdirmir. Türkün bu azman yaşamaq ehtirası uzun əsrlər boyu islam əxlaqıyla toqquşsa da indi də sönməmişdir; türk ölümün, əcəlin labüdlüyünü qavramış, lakin bununla barışa bilməmiş, həyatın faniliyinə qarşı qiyam etmişdir.

Bu mənəvi qüvvə türklərin yas və dəfn mərasimində də aşkarlanır. Ən əski çağlardan türklərin yas vaxtı çığırması, ağlaması, üzlərini cırması, saçlarını kəsməsi qədim Çin mənbələrində qeyd olunur (A. İnan. Tarihte ve Bugün Şamanizm. Ankara, 1972, s. 195-197). Mahmud Qaşqarlı Alp-ər Tonqanın yası haqqında yazır ki, hamı qurd kimi ulaşır, yaxasını yırtır, bağırır, ünü çıxınca hayqırır, gözü yumulunca ağlayır (Kaşqarli Mahmud. Divanü Lüğəti't –Türk, trc. Besim Atalay, Ankara, 1985, c. I, s. 189). Şəriət, islam əxlaqı dəfnə başqa cür yanaşır, dözüm, sakitlik tələb edir, çılğın şivəni ilahi qəzaya qarşı etiraz kimi pisləyir.

Axısqa türklərində dəfn mərasimi tamamilə şəriətə uyğun keçirilsə də, bütün türk soylarında olduğu kimi, burada da islamaqədərki əski türk dövrünün izləri xeyli qorunmuşdur.

Əski türk təfəkkürü ilk növbədə şivən adətində qabarıq nəzərə çarpır. Ağıların – deyimlərin məzmunu, söylənmə tərzi, söyləmə zamanı qadınların tükürpədici ritmik hərəkətləri  və deyimləri sözsüz ki, qədim yuğ mərasimindən qalıb.

Yüksək poetiklik və metaforikliklə seçilən deyimlər (ağılar) əslində ölüm-itim yanğısı ilə bərabər, həm də güclü yaşamaq ehtirasını, həyat işığının sönməzliyini, dünyəvi varlığın əbədiliyini təsbit edir. Ölən kəs buna görə ülviləşir, ülviləşmiş ağı qəhrəmanı ilə amansız əcəl, gözəllik və məhəbbətlə nakamlıq arasında kəskin təzad yaradılır. Bu təzad insana psixoloji təsir edir, mübarizləşdirir, dirilik uğrunda çarpışmaya səsləyir. Və ağılar-deyimlər ölümə qarşı etiraza, mənəvi qiya­ma çevrilir. Bu mənəvi intibanın təsiri ilə deyim deyənlər yanğılı, qə­zəb­li ritmik hərəkətlərə başlayır, şivən şiddətlənir, çılğınlaşır…

Axısqa türklərinin ağılarında güclü həyati pafos, əcələ, vaxtsız ölümə, nakam taleyə qarşı azman etiraz var. Türk deyimlərində-ağılarında dünyadan doymayıb gedənlərin nakam taleyi süslənir, kədər və qəzəb əcələ qarşı çevrilir, insanın yaşamaq eşqi tərənnüm olunur. Ölü üstündə oxunan deyimlərdə bu fikir belə bildirilir:

Bir kuş çıxdi dəryadan,

Xəbər aldi dünyadan,

Dedi ölüm varimiş,

Niyə doğdux anadan?!

Dağların qari bənəm,

Gün yoxdur, ərimənəm

Qəbrimi dayaz qazın,

Cayılam, çürümənəm.

Bögün girdim bağa,

Başım dəgdi budağa,

Bən cəhil, yarım cəhil,

Nasıl girim toprağa?

Əzrayıl, azma dedim,

Bacamda gəzmə dedim.

Bən cəhil, yarım cəhil,

Dəftərən yazma dedim.

Ana, bacı, gəlin, övlad tərəfindən söylənən şivən deyimlərində (mani və türkülərdə) ölümə qarşı qəzəb, yanğılı barışmazlıq, hıçqırıqlı hiddət şiddətli məqama yüksəlir.

… Dünyanın ən böyük dərdi olan ana dərdi türk deyimlərində belə açılır:

Bəni dünyaya gətürdün

Hangi murada yetürdün

Arada gendin yütürdün

Bənim anam, bənim anam.

Sənsiz bəni ağladilər

Yarama duz bağladilər

Bəni sənsiz ovutdilər

Bənim anam, bənim anam.

Bəni niyə yetim qoydun,

Tatli candan nə tez toydun?

Gözlərimi yaşli qoydun,

Bənim anam, bənim anam.

Çox sızladım, çox ağladım

Dərdimi gizli saxladım

Yürəgimdə yer saxladım

Bənim anam, bənim anam.

…Oğul, qardaş dərdi də ana-bacı ürəyində əbədi tüğyan edər:

Ağlasa, anam ağlar,

Birisi yalan ağlar,

Sən ağlama, anacıyım,

Səsin yürəgim dağlar.

Bu dərdi qanan ağlar,

Odlara yanan ağlar

Birisinə umud yox,

Bəni öz anam ağlar.

Bu qışlar qış olmadi,

Yürəglər xoş olmadi,

Gözəl Tasin qardaşdan

Ayrılmaq heç olmadi.

Məniyə xoşum gəlür,

Ağlatman, yaşım gəlür,

Çıxem gedem qapiyə

Belke qardaşım gəlür.

...Deyilənə görə, toyu günü Alim adlı bir igid ölür və nakam gəlin yasa çevrilən toy gecəsi bu türküyü qoşub ağlayır:

Gökdə yıldız sayılurmi,

Çıg yumurta soyulurmi,

Alimim ölmüş tuyulurmi,

Oyan, Alim, sabax oldi,

Yandi cigər, kabab oldi.

Gökdə yıldız salxum-saçax,

Yürəgimə vurdun biçax,

Alim ölmiş məgər gerçax,

Oyan, Alim, sabax oldi,

Yandi cigər, kabab oldi.

Əvlərinin ögi fındıx,

Fındıx dalına qondux,

Biz də yani murad aldux,

Oyan, Alim, sabax oldi,

Yandi cigər kabab oldi.

Əvlərinin ögi xurma,

Xurma talıni burma,

Şimdi gəlür davul-zurna,

Oyan, Alim, sabax oldi,

Yandi cigər, kabab oldi.

Əvlərinin ögi yonca

Səvdügimin beli incə

Səvəmədim bən doyunca,

Oyan, Alim, sabax oldi,

Yandi cigər kabab oldi.

Türk oğlunun köksü həmişə sönməz həyat eşqinin odu ilə alışıb yanmışdır. Ən əski çağdan indiyədək ümumtürk folklorunun ən güclü motivi – yaşarılıq, ölümsüzlük, dirilik ideyasından ibarət olmuşdur.

Bütün həyatı boyu ölümə qalib gəlməyə çalışan türk oğlunu ölüm-itim, amansız əcəl sarsıda bilmir, acizləşdirmir. Türkün bu azman yaşamaq ehtirası uzun əsrlər boyu islam əxlaqıyla toqquşsa da indi də sönməmişdir; türk ölümün, əcəlin labüdlüyünü qavramış, lakin bununla barışa bilməmiş, həyatın faniliyinə qarşı qiyam etmişdir.

Bu mənəvi qüvvə türklərin yas və dəfn mərasimində də aşkarlanır. Ən əski çağlardan türklərin yas vaxtı çığırması, ağlaması, üzlərini cırması, saçlarını kəsməsi qədim Çin mənbələrində qeyd olunur (A. İnan. Tarihte ve Bugün Şamanizm. Ankara, 1972, s. 195-197). Mahmud Qaşqarlı Alp-ər Tonqanın yası haqqında yazır ki, hamı qurd kimi ulaşır, yaxasını yırtır, bağırır, ünü çıxınca hayqırır, gözü yumulunca ağlayır (Kaşqarli Mahmud. Divanü Lüğəti't –Türk, trc. Besim Atalay, Ankara, 1985, c. I, s. 189). Şəriət, islam əxlaqı dəfnə başqa cür yanaşır, dözüm, sakitlik tələb edir, çılğın şivəni ilahi qəzaya qarşı etiraz kimi pisləyir.

Axısqa türklərində dəfn mərasimi tamamilə şəriətə uyğun keçirilsə də, bütün türk soylarında olduğu kimi, burada da islamaqədərki əski türk dövrünün izləri xeyli qorunmuşdur.

Əski türk təfəkkürü ilk növbədə şivən adətində qabarıq nəzərə çarpır. Ağıların – deyimlərin məzmunu, söylənmə tərzi, söyləmə zamanı qadınların tükürpədici ritmik hərəkətləri  və deyimləri sözsüz ki, qədim yuğ mərasimindən qalıb.

Yüksək poetiklik və metaforikliklə seçilən deyimlər (ağılar) əslində ölüm-itim yanğısı ilə bərabər, həm də güclü yaşamaq ehtirasını, həyat işığının sönməzliyini, dünyəvi varlığın əbədiliyini təsbit edir. Ölən kəs buna görə ülviləşir, ülviləşmiş ağı qəhrəmanı ilə amansız əcəl, gözəllik və məhəbbətlə nakamlıq arasında kəskin təzad yaradılır. Bu təzad insana psixoloji təsir edir, mübarizləşdirir, dirilik uğrunda çarpışmaya səsləyir. Və ağılar-deyimlər ölümə qarşı etiraza, mənəvi qiya­ma çevrilir. Bu mənəvi intibanın təsiri ilə deyim deyənlər yanğılı, qə­zəb­li ritmik hərəkətlərə başlayır, şivən şiddətlənir, çılğınlaşır…

Axısqa türklərinin ağılarında güclü həyati pafos, əcələ, vaxtsız ölümə, nakam taleyə qarşı azman etiraz var. Türk deyimlərində-ağılarında dünyadan doymayıb gedənlərin nakam taleyi süslənir, kədər və qəzəb əcələ qarşı çevrilir, insanın yaşamaq eşqi tərənnüm olunur. Ölü üstündə oxunan deyimlərdə bu fikir belə bildirilir:

Bir kuş çıxdi dəryadan,

Xəbər aldi dünyadan,

Dedi ölüm varimiş,

Niyə doğdux anadan?!

Dağların qari bənəm,

Gün yoxdur, ərimənəm

Qəbrimi dayaz qazın,

Cayılam, çürümənəm.

Bögün girdim bağa,

Başım dəgdi budağa,

Bən cəhil, yarım cəhil,

Nasıl girim toprağa?

Əzrayıl, azma dedim,

Bacamda gəzmə dedim.

Bən cəhil, yarım cəhil,

Dəftərən yazma dedim.

Ana, bacı, gəlin, övlad tərəfindən söylənən şivən deyimlərində (mani və türkülərdə) ölümə qarşı qəzəb, yanğılı barışmazlıq, hıçqırıqlı hiddət şiddətli məqama yüksəlir.

… Dünyanın ən böyük dərdi olan ana dərdi türk deyimlərində belə açılır:

Bəni dünyaya gətürdün

Hangi murada yetürdün

Arada gendin yütürdün

Bənim anam, bənim anam.

Sənsiz bəni ağladilər

Yarama duz bağladilər

Bəni sənsiz ovutdilər

Bənim anam, bənim anam.

Bəni niyə yetim qoydun,

Tatli candan nə tez toydun?

Gözlərimi yaşli qoydun,

Bənim anam, bənim anam.

Çox sızladım, çox ağladım

Dərdimi gizli saxladım

Yürəgimdə yer saxladım

Bənim anam, bənim anam.

…Oğul, qardaş dərdi də ana-bacı ürəyində əbədi tüğyan edər:

Ağlasa, anam ağlar,

Birisi yalan ağlar,

Sən ağlama, anacıyım,

Səsin yürəgim dağlar.

Bu dərdi qanan ağlar,

Odlara yanan ağlar

Birisinə umud yox,

Bəni öz anam ağlar.

Bu qışlar qış olmadi,

Yürəglər xoş olmadi,

Gözəl Tasin qardaşdan

Ayrılmaq heç olmadi.

Məniyə xoşum gəlür,

Ağlatman, yaşım gəlür,

Çıxem gedem qapiyə

Belke qardaşım gəlür.

...Deyilənə görə, toyu günü Alim adlı bir igid ölür və nakam gəlin yasa çevrilən toy gecəsi bu türküyü qoşub ağlayır:

Gökdə yıldız sayılurmi,

Çıg yumurta soyulurmi,

Alimim ölmüş tuyulurmi,

Oyan, Alim, sabax oldi,

Yandi cigər, kabab oldi.

Gökdə yıldız salxum-saçax,

Yürəgimə vurdun biçax,

Alim ölmiş məgər gerçax,

Oyan, Alim, sabax oldi,

Yandi cigər, kabab oldi.

Əvlərinin ögi fındıx,

Fındıx dalına qondux,

Biz də yani murad aldux,

Oyan, Alim, sabax oldi,

Yandi cigər kabab oldi.

Əvlərinin ögi xurma,

Xurma talıni burma,

Şimdi gəlür davul-zurna,

Oyan, Alim, sabax oldi,

Yandi cigər, kabab oldi.

Əvlərinin ögi yonca

Səvdügimin beli incə

Səvəmədim bən doyunca,

Oyan, Alim, sabax oldi,

Yandi cigər kabab oldi.